بودجه بنیاد ملی سینمای ایران در هرجیبی غیر از سینما/ فارابی برای کجا فیلم میسازد؟!
سرانجام مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی با تاخیر توضیحاتی را دررابطه‌با پخش تلویزیونی آثار سینمایی‌اش ارائه داد، توضیحاتی که نشان از تفکرات و رویکرد غیر سینمایی دارد. سنترسینماپرس: سرانجام بعد از انتقادات بسیار و البته برخی تعریف تمجید‌های پر طمطراق، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی قبول کرد تا کمی هم پاسخ‌گوی افکار عمومی باشد، پاسخی که البته
سرانجام مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی با تاخیر توضیحاتی را دررابطه‌با پخش تلویزیونی آثار سینمایی‌اش ارائه داد، توضیحاتی که نشان از تفکرات و رویکرد غیر سینمایی دارد.
سنترسینماپرس: سرانجام بعد از انتقادات بسیار و البته برخی تعریف تمجید‌های پر طمطراق، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی قبول کرد تا کمی هم پاسخ‌گوی افکار عمومی باشد، پاسخی که البته به زعم کارشناسان چندان قانع کننده نیست و بیشتر به توجیه شباهت داشت.
سیدمهدی جوادی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در مراسم افطار و دیدار نوروزی بنیاد سینمایی فارابی با اصحاب رسانه درباره پخش تلویزیونی فیلم‌های سینمایی که با مشارکت بنیاد فارابی ساخته شده‌اند و اینکه ممکن است این نوع پخش به اقتصاد سینما ضربه وارد کند، بیان کرد: «به اعتقاد ما، از وجه «اقتصاد سینما» کار درستی کردیم، چراکه مدل قراردادهای ما با سازمان صداوسیما به گونه‌ای بود که برای هر فیلم، ۵۰۰ هزار بلیت سینما با میانگین قیمتی ۳۰ هزار تومان دریافت کردیم. این میزان قیمت نیز با محاسبه اینکه سینماهای درجه یک و دو بلیت‌هایشان از ۲۰ هزار تومان شروع می‌شود و در پردیس‌ها به ۴۵ هزار تومان می‌رسد، مقرر شد.»
وی تاکید کرد: «ممکن است فقط در این جریان، اقتصاد سینماداران کمی دچار اختلال شده باشد.»
جوادی گفت: «برای فیلم سینمایی «شماره ۱۰» چنین قراردادی بستیم. به نسبت فروشِ پرفروش‌ترین فیلم غیر کمدی وقت، این رقم و سهمی که به سازنده فیلم می‌رسد چیزی بیشتر از آن نیست که از سازمان گرفتیم نیست.»
وی افزود: «سازمان صدا و سیما به ما اعلام کرد که فیلم‌های ایرانی کنداکتور نوروزی‌اش ناقص است و از ما کمک خواست و ما نیز با در اختیار قرار دادن چند فیلم و شرایط مشخص، به آنها کمک کردیم.»
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی درباره واکنش فیلمسازان و اینکه ممکن است در آینده کیفیت آثارشان تحت شعاع قرار گیرد، گفت: «این‌ها نظریاتی است که به ما نیز گفته شده اما تا به حال آزمایش نشده است. ما فقط یک نوبت پخش فیلم‌ها را بدون اینکه در وی او دی ها قرار بگیرند، واگذار کردیم.» لازم به ذکر است منظور مدیرعامل فاربی از یک نوبت پخش، همان پخش تلویزیونی فیلم‌ها است.
جوادی درباره پخش چند باره فیلم سینمایی «هایپاور» نیز بیان کرد: «فیلم سینمایی «هایپاور» متعلق به فارابی نیست و ما به اندازه وام و قرضی که به آنها داده بودیم، سهم‌مان را از نوبت پخش برداشتیم.»
*فارابی اقتصاد سینما را منحصر در جیب خود می‌داند؟!/ ارقامی که باید ثابت شود
اما از میان این نظرات چند سوال حداقل برای ما به وجود آمده است، سؤالاتی که مستقیما به فارابی و مأموریت‌هایش اشاره داشته و تلاش می‌کند تا میزان عمل به وظیفه فارابی را ارزیابی کند.
سؤال اول از مدیرعامل بنیاد فارابی در رابطه با مسئولیت‌های متوجه این بنیاد است، فارابی به‌عنوان بنیاد ملی سینمای ایران و مطابق با اساسنامه‌اش وظیفه ارتقا سطح سینما با تولید آثار فاخر و استراتژیک را دارد؛ حال بیایید قسمت دوم این گزاره‌ها را بپذیریم، به‌فرض که سینمایی «شماره ۱۰» هم ویژگی فاخر بودن و هم ویژگی استراتژیک بودن را دارا است اما باید دید این فیلم تا چه اندازه دردی از سینما دوا کرده است؟!
مطابق با گفته‌های سید مهدی جوادی این اقدام فارابی می‌تواند ضرر مالی این بنیاد را برای ساخت این اثر جبران کند، بر اساس شنیده‌ها حدود ۳۰ میلیارد تومان برای «شماره ۱۰» هزینه شده است، اگر در بهترین حالت این فیلم در شرایط اکران سینمایی ۱۰ میلیارد تومان هم بفروشد از این فروش مطابق محاسبه تهیه‌کنندگان سینما تنها ۳۳ درصد سهم فارابی (به‌عنوان سازنده) و باقی این مبلغ به ترتیب سهم سینمادار و پخش کننده خواهد بود.
مطابق با این اطلاعات میزان قرارداد میان سازمان صدا و سیما و فارابی نزدیک به ۱۵ میلیارد تومان است.
در این حالت تنها مبلغ رسیده به جیب فارابی نزدیک به ۳ میلیارد تومان خواهد بود، مبلغی که با فروش فیلم به صدا و سیما به‌جای تقسیم میان سینمادار، پخش کننده و فارابی تنها به فارابی می‌رسد؛ عددی که با یک حساب و کتاب سرانگشتی طبق گفته جوادی مبنی بر فروش ۵۰۰ هزار بلیت ۳۰ هزار تومانی مشخص خواهد شد، مطابق با این اطلاعات میزان قرارداد میان سازمان صدا و سیما و فارابی نزدیک به ۱۵ میلیارد تومان است.
البته در موضوع قرارداد تلویزیون با فارابی، وجود حقیقی این عدد از اساس محل تشکیک است چراکه پیش از این ابراهیم اصغری تهیه‌کننده «شماره ۱۰» مبلغ این قرارداد را نزدیک به ۷ میلیارد تومان عنوان کرده بود و شنیده‌های فارس حاکی از ۵ میلیاردی بودن این قرارداد است.
به‌هرحال و باهر عددی این میزان در سهم فارابی نسبت به شرایط اکران افزایش داشته اما حق سینمادار و پخش کننده که هر دو جزئی از اقتصاد سینما به حساب می‌آیند نادیده گرفته شده است؛ البته ذکر این نکته هم خالی لطف نیست که به‌نظر مدیران فارابی باتوجه به عدم تطابق ارقام اعلام شده در مصاحبه‌های جداگانه تهیه‌کننده «شماره ۱۰» و سید مهدی جوادی باید در این رابطه شفاف سازی کنند.
جدا از این موارد ادعای سازنده و سرمایه‌گزار هر دو بر این است که «شماره۱۰» می‌توانسته مخاطبین خاص خودش را به سینما بکشاند و به رونق هنر هفتم در کشور کمک کند؛ اتفاقی که از اساس بخشی از وظایف فارابی را شامل می‌شود.
اما همه این موارد در این قرارداد نادیده گرفته شده است، هرچند خود جوادی هم در سخنانس تأیید کرده است که: «ممکن است فقط در این جریان، اقتصاد سینماداران کمی دچار اختلال شده باشد.»
*فرهنگ‌ساز بودن سینما فراموش شده است/ مدیران کاسب شده‌اند؟!
در این رابطه با رضا منتظری منتقد سینما گفت‌وگو کردیم؛ وی دررابطه‌با واکنش مدیرعامل فارابی به انتقادهای مطرح شده بعد از فروش «شماره ۱۰» به تلویزیون گفت: برای من عجیب است که چطور اثری با نام سینمایی و با بودجه سینما تولید شده و در یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی به نمایش درآمده و جای یک سینمایی دیگر را گرفته است ولی درنهایت به‌جای سینما سر از تلویزیون درمی‌آورند.
برخی از نهادهای سینمایی که در آن وظیفه رشد سینما را دارند به این هنر به‌عنوان یک بنگاه تجاری نگاه می‌کنند و هدف اصلی سینما را در کشور ما فراموش کرده و دیگر به وجه فرهنگ‌ساز سینما فکر نمی‌کنند
وی در ادامه گفت: بعضی از مسئولین در برخی از نهادهای سینمایی که در آن وظیفه رشد سینما را دارند به این هنر به‌عنوان یک بنگاه تجاری نگاه می‌کنند و هدف اصلی سینما را در کشور ما فراموش کرده و دیگر به وجه فرهنگ‌ساز سینما فکر نمی‌کنند؛ این نهادهای دولتی باید پاسخ‌گو باشند که چه دیدی در قبال سینما و هدف آن دارند، چرا به سینما به نگاه کاسب‌کارانه داریم و خیلی صریح می‌گوییم که کارمان در سینما اقتصادی بوده است.
وی در پایان صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: تا زمانی که نگاه مسئولین سینمای ما به گیشه و فروش باشد بهبودی در سینما حاصل نخواهد شد، سینمای فرهنگ ساز نیست بلکه فرهنگ سوزی می‌کند و این اتفاق حداقل برای بنده نگران کننده است.
*مدیر سینمایی با دید اقتصادی!/ نظر خانواده سینما چیست؟
نگاهی به رزومه مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی نشان می‌دهد که عموم فعالیت‌های ایشان غیر مرتبط با سینما و مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی است و شاید از همین رو است که عملکرد این روزهای بنیاد فارابی به جای تمرکز بر توسعه، رشد، فرهنگ‌سازی سینما و خیر عمومی اهالی این میدان مهم هنری کشور باشد، مبتنی بر سود و زیان هزینه کرد خود این بنیاد است.
محسن جوهری(پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع)) پیش‌تر درباره آثار تولید شده توسط این بنیاد برای جشنواره فجر۴۱ گفته بود: «عملکرد فارابی در بین سازمان‌ها از همه ضعیف‌تر است و معلوم نیست سرمایه‌گذاری‌های این نهاد در چه فرآیندی به آثاری منتج شده که به‌لحاظ سینمایی بسیار ضعیف و به‌لحاظ تماتیک به‌شدت نحیف هستند.»
از سوی دیگر درباره فروش آثار به تلویزیون لازم است بر این نکته تاکید شود که در هر اکران یک فیلم سینمایی مشاغل زیادی از آن بهره می‌برند و وقتی فیلم‌های تهیه شده توسط نهاد دولتی به جای گیشه و سالن‌های سینما سر از تلویزیون در می‌آورد، این رویکرد معنایی جز خود زنی نمی‌تواند داشته باشد. این یعنی متولی اصلی توسعه سینمای کشور، هیچ راهبرد و رویکردی ندارد و آن نهاد مهم را با یک بنگاه اقتصادی اشتباه گرفته است.
پیش از این هم محمدرضا شرف الدین (تهیه کننده) در این باره گفته بود: اینکه ما روی فیلم هایی سرمایه گذاری کنیم که مصرف کننده شان هم خود دولت است کاری است که بنده موافق آن نیستم. فیلم باید با حفظ ارزش‌های دینی و انقلابی در پسند مخاطبان باشد.
همه این‌ها جزو نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد اما اینکه اعضا و مدیریت بنیاد سینمایی فارابی احساس می‌کنند که با پخش تلویزیونی اکران سینمایی دچار اختلال نخواهد شد، مسئله دیگری است که باید در رابطه با آن پاسخ دهند؛ همان‌طور که علی آشتیانی‌پور (تهیه‌کننده فیلم هوک)دراین باره می‌گوید: تصور دوستان فارابی این است که با توجه به دو نوبت نمایش محدود فیلم در تلویزیون و وضعیتی که این روزها تلویزیون از نظر مخاطب دارد، لطمه‌ای به اکران عمومی فیلم وارد نخواهد شد و ما هم امیدواریم همین‌گونه باشد. اعتقاد من این است که فیلم لطمه خواهد خورد اما این تصمیم مربوط به حقوق مالکانه فیلم می‌شود که در اختیار فارابی است و بنده اطلاعی از جزییات آن ندارم. اگر توانستید از دوستان بپرسید تا پاسخ بدهند.
*جمع‌بندی
آن چیزی‌که در این میان عیان است این است که بنیاد سینمایی فارابی وظیفه ارتقا سینما و تولید محتوا برای آن‌را دارد، وظیفه‌ای که علی‌القاعده برای آن بودجه کلانی هم دریافت می‌کند، مبلغی که امروز ثمرات آن به‌جای سینما سر از سیما و تلویزیون درآورده تا عایدی آن برای سینماگران نزدیک به صفر باشد.
قطعا این موضوع و اهمیت‌اش برای محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی که خود سبقه تهیه‌کنندگی آثار مختلف و بزرگ سینمایی را دارد روشن است. روشن است که این رویکرد چه ضرباتی را بر بدنه سینما وارد می‌کند و توقع آن است که اگر دید سازمان سینمایی هم به این اتفاقات اقتصادی نیست جلوی تکرارش از سوی این سازمان گرفته شود.
دیگر نکته مهم در رابطه‌با این اتفاقات عدم شفافیت مالی بنیاد سینمایی فارابی است، اگر سری به سایت این بنیاد بزنید با سربرگی بانام شفافیت مواجه خواهید شد، قسمتی که قرار است اقدامات مالی فارابی را روشن و شفاف اعلام کند اما آخرین مستندات موجود در آن مربوط به سال ۱۳۹۹ و قبل از انتصاب سید مهدی جوادی است و بعد از آن تاریخ دیگر مستنداتی منتشر نشده است.